Ideon Audio Absolute Epsilon DAC, Absolute Stream Streamer, and Absolute Time Master Clock

Ideon Audio Absolute Epsilon DAC, Absolute Stream Streamer & Absolute Time Master Clock [ Δοκιμή: The Absolute Sound ]

από τον Robert Harley , 2022 (απόδοση δοκιμής από το περιοδικό The Absolute Sound)

Πολλοί από τους σημερινούς μετατροπείς ψηφιακού σε αναλογικό σήμα (DAC) αποτελούν απλώς παραλλαγές πάνω στο ίδιο θέμα. Εντελώς διαφορετικά μοντέλα από εντελώς διαφορετικές εταιρείες, βασίζονται στα ίδια βασικά δομικά στοιχεία ολοκληρωμένων κυκλωμάτων—DAC chipsets, δέκτες εισόδου USB, ψηφιακά φίλτρα κ.λπ. Παρόλο που η υλοποίηση αυτών των εξαρτημάτων ποικίλλει, από προτάσεις μεταξύ 'πρωτόγονων' εφαρμογών έως εξελιγμένες και από οικονομικές έως πολυτελείς, πολλοί μετατροπείς (DAC) σχεδιάζονται με μια «προσέγγιση πίνακα ζωγραφικής». Ωστόσο, λίγοι κατασκευαστές αποφεύγουν αυτήν την προσέγγιση και, αντίθετα, συνεισφέρουν με καινοτομίες που διαφοροποιούν. Ένα καλό παράδειγμα είναι η ελληνική Ideon Audio. Η εταιρεία, με έδρα την Αθήνα, έχει αναπτύξει δικές της τεχνολογίες που αντικαθιστούν τα τυποποιημένα, έτοιμα εξαρτήματα, όπως επίσης έχει δημιουργήσει λογισμικό και βοηθητικό υλικό. Όλα αυτά αποσκοπούν στην επίτευξη υψηλότερης απόδοσης από τα υπάρχοντα τυπικά εξαρτήματα που συνθέτουν πολλές ψηφιακές προτάσεις του σήμερα . Τα κορυφαία προϊόντα της εταιρείας, το Absolute Epsilon DAC, ο μουσικός net-διακομιστής Absolute Stream και το Absolute Time Master Clock που αναφέρουμε εδώ, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της προσαρμοσμένης προσέγγισης. Αλλά πριν εμβαθύνω σε αυτά τα προϊόντα, ίσως αναρωτιέστε ποια είναι η Ideon Audio.

Πριν από περίπου οκτώ χρόνια, ένας Αθηναίος λάτρης του ήχου και επαγγελματίας στον κλάδο της πληροφορικής, ο Γιώργος Λιγεράκης, αγόρασε ένα οικονομικό κιτ DAC από έναν άλλο Έλληνα, τον μηχανικό Βασίλη Τούνα. Όταν άκουσε πόσο καλύτερα ακουγόταν αυτός ο οικονομικός μετατροπέας (DAC) σε σύγκριση με το εξαιρετικά αναγνωρισμένο μοντέλο του (που κόστιζε τετραψηφίο ποσόν), ο Γιώργος προκάλεσε τον Βασίλη να δημιουργήσει έναν πιο φιλόδοξο μετατροπέα. Έπειτα από ένα ακόμη εντυπωσιακό αποτέλεσμα, ο Γιώργος πρότεινε να συνεργαστούν για να κατασκευάσουν και να προωθήσουν τις σχεδιαστικές δημιουργίες του Βασίλη. Ξεκινώντας με τον προσιτό μετατροπέα Ayazi DAC, η εταιρεία αναπτύχθηκε, καθιστώντας αναγκαία την ένταξη του Άγγελου Γάλλη από τη Novatron SA για τη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας και των διαδικασιών εισαγωγής-εξαγωγής. Από την ίδρυσή της το 2016, η Ideon Audio έχει επεκτείνει τη γκάμα της σε οκτώ προϊόντα, ενώ η επωνυμία της πωλείται πλέον σε 12 χώρες.

Το Absolute Epsilon DAC ($47.000), που δοκιμάζουμε εδώ, είναι το κορυφαίο μοντέλο της εταιρείας και ένα βήμα πάνω στη σκάλα επιδόσεων από το Absolute DAC, το οποίο είχε αξιολογήσει ο Andrew Quint στο τεύχος 311 του The Absolute Sound. Ο Andrew εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ από το Absolute DAC που αγόρασε το δείγμα της δοκιμής. Το σύστημα αξιολόγησης περιλαμβάνει επίσης τον μουσικό διακομιστή Absolute Stream ($19.900) και το Absolute Time master clock ($9.600). Το Absolute Time είναι μια συσκευή αναχρονισμού USB, η οποία λαμβάνει την έξοδο USB από το Absolute Stream, την αναχρονίζει και εξάγει το αναγεννημένο σήμα μέσω USB στο DAC.

Το Absolute Epsilon DAC μπορεί να αποκωδικοποιήσει οποιοδήποτε σήμα PCM έως 384kHz/32-bit και DSD έως DSD1024. Δεν υποστηρίζει αποκωδικοποίηση MQA, αλλά είναι πιστοποιημένο ως endpoint για το Roon. Οι ψηφιακές είσοδοι περιλαμβάνουν USB, SPDIF μέσω βύσματος RCA και AES/EBU μέσω XLR. Συνυπάρχουν τόσο ισορροπημένες (XLR) όσο και μη ισορροπημένες (RCA) αναλογικές έξοδοι. Στο μπροστινό πάνελ κυριαρχεί μια μεγάλη οθόνη και ένας πολυλειτουργικός περιστροφικός επιλογέας-ποτενσιόμετρο. Το ποτενσιόμετρο αυτό επιτρέπει την επιλογή ενός από τα επτά ψηφιακά φίλτρα, καθώς και την εκτέλεση πολλών λειτουργιών ελέγχου. Μία από αυτές τις λειτουργίες είναι η επιλογή σταθερού ή μεταβλητού επιπέδου στάθμης εξόδου. Όταν βρίσκεται σε λειτουργία μεταβλητού επιπέδου εξόδου, ο περιστροφικός επιλογέας λειτουργεί ως έλεγχος έντασης ήχου.

Αν και μπορείτε να συνδέσετε έναν τελικό ενισχυτή απευθείας από την αναλογική έξοδο μεταβλητού επιπέδου του Absolute Epsilon, η Ideon συνιστά ανεπιφύλακτα να χρησιμοποιείται το DAC σε λειτουργία σταθερού επιπέδου και να συνδέεται σε έναν προενισχυτή. Υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι για τη χρήση προενισχυτή αντί της άμεσης σύνδεσης με έναν τελικό ενισχυτή. Πρώτον, ο προενισχυτής λειτουργεί ως ενδιάμεσος ενισχυτής (buffer) μεταξύ της εξόδου του DAC και της εισόδου του τελικού ενισχυτή, μειώνοντας το φορτίο που πρέπει να οδηγήσει το DAC, τόσο ως προς τα καλώδια όσο και ως προς το στάδιο εισόδου του ενισχυτή. Δεύτερον, ο έλεγχος έντασης του Absolute Epsilon ανήκει στους ψηφιακού τύπου αντί των αναλογικών εξασθενητών (analog volume control). Συνεπώς, η μείωση της έντασης από τη μέγιστη στάθμη συνεπάγεται απώλεια ανάλυσης, συγκεκριμένα ενός bit για κάθε 6dB εξασθένισης. Το βασικό μήνυμα είναι ότι, αν και το Absolute Epsilon μπορεί να οδηγήσει απευθείας έναν τελικό ενισχυτή, δεν θα αξιοποιήσετε πλήρως τις επιδόσεις του μοντέλου, εκτός εάν χρησιμοποιήσετε προενισχυτή. Από την εμπειρία μου, η απευθείας σύνδεση ενός DAC με έναν τελικό ενισχυτή μπορεί να οδηγήσει σε έναν πιο διαφανή ήχο με μεγαλύτερη λεπτομέρεια (ιδιαίτερα όταν συγκρίνεται με χαμηλότερης ποιότητας προενισχυτές), αλλά συχνά συνοδεύεται από μειωμένη δυναμική αντίθεση, απώλεια όγκου και επιβολής στις χαμηλές συχνότητες.

Η συσκευή Absolute Stream συνδέεται στο οικιακό σας δίκτυο μέσω Ethernet και παρέχει ψηφιακό ήχο μέσω μιας από τις δύο θύρες USB. Αυτές οι θύρες μπορούν να τροφοδοτήσουν οποιοδήποτε DAC απευθείας, αλλά στο σύστημα δοκιμής, η έξοδος USB του Stream συνδέθηκε στη μονάδα επαναχρονισμού Absolute Time USB, η οποία στη συνέχεια οδήγησε την είσοδο USB του DAC. Το Absolute Stream διαθέτει επίσης δύο θύρες USB για σύνδεση εξωτερικών (και USB) δίσκων. Η Ideon παρέχει τη δική της διαδικτυακή εφαρμογή διαχείρισης μουσικής, ενώ μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε το Roon, εφόσον διαθέτετε το Roon Core σε έναν υπολογιστή συνδεδεμένο στο δίκτυο. Ο πελάτης μπορεί να επιλέξει το Absolute Stream χωρίς εσωτερικό χώρο  αποθήκευσης μουσικής ή με χωρητικότητα από 1TB έως 4TB. Η προεπιλεγμένη επιλογή χωρίς αποθηκευτικό χώρο μειώνει το αρχικό κόστος για όσους το προορίζουν αποκλειστικά για αναπαραγωγή μέσω streaming μουσικής ή θα συνδεθούν σε έναν εξωτερικό NAS δίσκο. Τέλος, το Absolute Time Master Clock λειτουργεί διαφορετικά από πολλούς άλλους κύριους χρονιστές. Αντί να εξάγει ένα σήμα χρονισμού στο οποίο συγχρονίζονται τα υπόλοιπα ψηφιακά εξαρτήματα, το Absolute Time λαμβάνει σήμα USB από τον server και εξάγει USB προς το DAC. Με αυτόν τον τρόπο, απομονώνει το DAC από κάθε θόρυβο που προέρχεται από τον server και επαναχρονίζει το σήμα για υψηλότερη πιστότητα. Στεγάζεται σε ένα σασί με το ίδιο πλάτος με τα Absolute DAC και Server, αλλά με βάθος μόλις επτά ίντσες. Ωστόσο, μπορεί να παραγγελθεί και σε πλήρους βάθους σασί, για μια πιο ομοιόμορφη εμφάνιση ανάμεσα στις τρεις συσκευές.

Τα δείγματα δοκιμής ήταν ανοδιωμένα σε μαύρο χρώμα, αν και διατίθενται και σε ασημί. Επιπλέον, τα προϊόντα μπορούν να παραγγελθούν σε ειδικά φινιρίσματα κατόπιν ζήτησης. Η συνοπτική μας περιγραφή είναι ότι αυτά τα ψηφιακά μοντέλα είναι κατασκευασμένα με εξαιρετικά υψηλές προδιαγραφές. Όλα στεγάζονται σε στιβαρά σασί από συμπαγές επεξεργασμένο αλουμίνιο. Οι τροφοδοσίες ρεύματος είναι μεγάλες και περίπλοκες, με πολλαπλά στάδια ρυθμιζόμενης τροφοδοσίας.Το Absolute Epsilon DAC βασίζεται στο δημοφιλές τσιπ ESS Sabre 9038PRO, αλλά έχει υλοποιηθεί με έναν εντελώς καινοτόμο και μοναδικό τρόπο, που απαίτησε από την Ideon να γράψει 4000 γραμμές κώδικα για τη μέγιστη απόδοση της συσκευής. Η είσοδος USB αποτελεί μέρος της custom σχεδίασης της Ideon Audio και δεν προέρχεται απλά απο κάποιον τρίτο κατασκευαστή με στόχο να ενσωματωθεί εδώ, ενώ το αναλογικό στάδιο διαθέτει μια μοναδική τετραπλή αρχιτεκτονική που είναι πλήρως ισορροπημένη (balanced) σε όλη τη διαδρομή του σήματος. Τα προϊόντα της Ideon Audio συνοδεύονται από επταετή εγγύηση. 

Ακρόαση

Το πρώτο πράγμα που με εντυπωσίασε στο Ideon ψηφιακό trio ήταν η εξαιρετικά ζωντανή και δυναμική παρουσίασή του. Οι πρώτες τέσσερις λέξεις στις σημειώσεις μου είναι: «πολύ γρήγορο, δυναμικό, εκρηκτικό». Το Ideon trio δεν χαρακτηρίζεται από κάποια διακριτική ηχητική προσωπικότητα, αλλά αντίθετα προσφέρει έναν άμεσο και διεισδυτικό ήχο, χάρη στη μεγάλη δυναμική του έκταση, την εντυπωσιακή απόδοση των μεταβατικών και την απίστευτη ταχύτητά του στην αποτύπωση της δυναμικής φύσης της μουσικής. Δεν νομίζω ότι έχω ακούσει ποτέ άλλο ψηφιακό σύστημα αναπαραγωγής που να διαθέτει τέτοια ταχύτητα απόκρισης και «jump factor». Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ήχος ήταν σκληρός ή τεχνητά ρωμαλέος – μια τέτοια παρουσίαση θα οδηγούσε σύντομα σε ακουστική κόπωση. Αντίθετα, το Ideon trio απέδωσε τη δυναμική δομή της μουσικής με έναν απολύτως φυσικό και ζωντανό τρόπο. Μουσική με έντονο ρυθμό και δυναμικό ήχο ταμπούρου – όπως το “Cousin Dupree” από το Two Against Nature των Steely Dan – είχε έναν εντυπωσιακό, άμεσο αντίκτυπο. Ακόμα και οι πιο λεπτές εκτελέσεις στα τύμπανα αποδόθηκαν με εξαιρετική πιστότητα στις μεταβατικές διακυμάνσεις και αποχρώσεις – για παράδειγμα, η λεπτεπίλεπτη έκφραση του Jack DeJohnette στο άλμπουμ My Foolish Heart του Keith Jarrett. Γενικά, ο ρυθμός της μουσικής είχε μια αίσθηση αυστηρής ακρίβειας. Ακόμα και όργανα που δεν διαθέτουν τις απότομες κορυφώσεις ενός κρουστού, όπως τα χάλκινα πνευστά, αποδόθηκαν με πυγμή και ζωντάνια. Προγράμματα με όργανο-πρωταγωνιστή την τρομπέτα, για παράδειγμα, ακούστηκαν παλλόμενα και γεμάτα ενέργεια, με το όργανο να εμφανίζεται σχεδόν από το πουθενά. Αναπαράγοντας πιστά εκείνη την αρχική αιχμή του ήχου που ακούμε από τις τρομπέτες ζωντανά. Το Ideon σύνολο μου θύμισε κάτι από την έκφραση των ηχείων κόρνας, χάρη στην αβίαστη απόδοση των δυναμικών και την αίσθηση της φυσικής παρουσίας των ειδώλων στον χώρο.

Ένα ακόμη σημαντικό χαρακτηριστικό ήταν το θερμό, πλούσιο και γενναιόδωρο χαμηλό του Ideon. Τα μπάσα αποδίδονται με ισχυρά και με σώμα, με εντυπωσιακή βαρύτητα και έκταση. Σε μια εξαιρετικά ηχογραφημένη παραγωγή κοντραμπάσου, όπως το σόλο κομμάτι “Blue Bossa” από το Wood II του Brian Bromberg, το Ideon απέδωσε με πειστικό τρόπο την αίσθηση ενός μεγάλου, ξύλινου οργάνου που αντηχεί ανάμεσα στα ηχεία. Ή δοκιμάστε το αξεπέραστο swing του Ray Brown στο Soular Energy ή το Duke’s Big 4. Το Ideon stack έτεινε περισσότερο προς το σώμα-όγκο και τη ζεστασιά παρά προς μια αυστηρά συμπαγή και στεγνή απόδοση. Υπήρχε μια μικρή επιπλέον «ανθισμένη» περιοχή στο κάτω άκρο του φάσματος, που προσέδιδε στην παρουσίαση έναν μεγάλο, ισχυρό και επιβλητικό χαρακτήρα – παρόμοιο με τον τρόπο που ακούγεται ένα ηχείο με bass reflex σε σύγκριση με έναν σχεδιασμό κλειστού τύπου. Συνολικά, η έκταση και η πληρότητα των χαμηλών του Ideon δημιούργησαν μια θερμή και πλούσια τονική βάση για τη μουσική.

Με την άμεση και εξωστρεφή προσωπικότητά του, το trio της Ideon προσέφερε μια απτή αίσθηση παρουσίας, ιδιαίτερα στις φωνές. Οι φωνές έμοιαζαν να προβάλλονται ελαφρώς προς τα εμπρός στη στερεοφωνική εικόνα, μερικές φορές με εντυπωσιακή αμεσότητα. Η ευκρίνεια στον φωνητικό τομέα ήταν εξαιρετική. Άκουσα λεπτομέρειες στην προφορά και στην εκφραστικότητα ηχογραφήσεων που μου ήταν οικείες, αλλά που δεν είχα αντιληφθεί ποτέ πριν. Η εκφραστικότητα του Ideon ψηφιακού συνόλου στις φωνές κάλυπτε όλο το φάσμα, από τις πιο ήρεμες και τρυφερές στιγμές της Norah Jones (Come Away with Me) μέχρι τη σκληρή, Janis-like ερμηνεία της σπουδαίας μπλουζ τραγουδίστριας Beth Hart στο Don’t Explain. Το Ideon δημιουργούσε μια ενστικτώδη αίσθηση ότι δεν υπήρχε τίποτα ανάμεσα σε εμένα και τον ερμηνευτή. Αυτή η ποιότητα ήταν εμφανής όχι μόνο στις φωνές, αλλά και σε διάφορα άλλα όργανα. Τα σόλο τρομπέτας έμοιαζαν να απογειώνονται, αποκομμένα από τα ηχεία και διαχωρισμένα από το υπόλοιπο μιξάρισμα. Δοκιμάστε το “Backrow Politics” από το Act Your Age των Gordon Goodwin’s Big Phat Band, με τις εκπληκτικές εναλλαγές μεταξύ των τρομπετών. Η διαφάνεια της εικόνας των μουσικών στον χώρο και η συνολική καθαρότητα ήταν εντυπωσιακή. Ο ήχος του Ideon μπορεί να συγκριθεί με ένα τέλειο κρύσταλλο – καμία απολύτως θολότητα, καμία ασάφεια ή αίσθηση "πάχους". Μια παραγωγή που αποκαλύπτει αμέσως οποιαδήποτε έλλειψη διαύγειας στις ψηφιακές πηγές είναι το εξαιρετικά ηχογραφημένο (by Keith Johnson) John Williams at the Movies από την Reference Recordings, διαθέσιμο σε 176.4kHz/24-bit στο Qobuz ή μέσω λήψης.

Όταν αυτό το άλμπουμ αναπαράγεται από τα καλύτερα ψηφιακά συστήματα, το βάθος και η διαστρωμάτωση των οργάνων της Dallas Winds Band κόβουν την ανάσα. Το Ideon trio απέδωσε με απαράμιλλη πιστότητα την αληθοφανή εικόνα μιας μεγάλης μπάντας πνευστών μέσα σε μια αίθουσα συναυλιών, με ακριβή τοποθέτηση των οργάνων, πλούσιο «αέρα» γύρω τους και μια αίσθηση του ευρύχωρου και του βάθους.Επιπλέον, η καλά ηχογραφημένη συμφωνική μουσική ακουγόταν θεαματική σε ό,τι αφορά το μέγεθος και την κλίμακά της. Στην πραγματικότητα, η κλίμακα ήταν μεγάλη και επιβλητική σε κάθε διάσταση – χωρικά, δυναμικά και συχνοτικά. Δοκίμασα και τα επτά διαφορετικά διαθέσιμα φίλτρά και βρήκα ότι το “Apodizing Fast-Rolloff Minimum-Phase” φίλτρο απέδωσε τον καλύτερο ήχο στο σύστημά μου. Με αυτή την επιλογή, οι υψηλές συχνότητες ακούγονταν ελαφρώς πιο ομαλές και χαλαρές. Αν και ο θεμελιώδης ηχητικός χαρακτήρας του Ideon trio παρέμενε σταθερός όπως τον περιέγραψα, υπήρχαν μικρές διαφοροποιήσεις ανάλογα με την επιλογή του ψηφιακού φίλτρου.

Συμπέρασμα

Ο Absolute Epsilon DAC, ο streamer Absolute Stream και το master clock Absolute Time ανήκουν στην ανώτερη κατηγορία της σύγχρονης ψηφιακής αναπαραγωγής. Αυτή η τριάδα διαθέτει εξαιρετικά μουσικά χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της εκπληκτικά ζωντανής αναπαραγωγής και της δυναμικής άνεσης. Η αίσθηση της αμεσότητας και της παρουσίας των μουσικών ειδώλων—η εντύπωση ότι δεν υπάρχει τίποτα ανάμεσα σε εσάς και τη μουσική—ήταν εξίσου εντυπωσιακή. Η απτή εικόνα των μουσικών και η φυσικότητα του ήχου της Ideon μου θύμισαν σε αναλογία ένα μεγάλο ηχείο κόρνας, με τη ζωντάνια και την ενεργητικότητά του. Αξιοσημείωτο είναι ότι το Ideon trio αυτό απέδωσε εξαιρετικά ακόμα και με αρχεία τυπικής ανάλυσης, όχι μόνο με υψηλής ανάλυσης. Αυτός είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας κατά την επιλογή ψηφιακού μετατροπέα, καθώς οι περισσότερες από τις πηγές μας (και τα μουσικά προγράμματα μας) είναι τυπικής ανάλυσης. Αν προτιμάτε μια πιο ήπια, στρογγυλεμένη και ίσως χαλαρότερη παρουσίαση, καλό θα ήταν να δοκιμάσετε το Ideon για να βεβαιωθείτε ότι ταιριάζει με το σύστημά σας και τις ακουστικές σας προτιμήσεις. Αν και μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την εφαρμογή διαχείρισης μουσικής της Ideon για τον έλεγχο του Absolute Stream, διαπίστωσα—όπως ήταν αναμενόμενο—ότι το Roon προσφέρει μια πιο φιλική διεπαφή (είμαι πολύ εξοικειωμένος με το Roon και νέος στην εφαρμογή της Ideon). Τέλος, τόσο ο σχεδιασμός όσο και η ποιότητα κατασκευής αυτών των μοντέλων είναι εξαιρετική, από τα εξειδικευμένα τροφοδοτικά και το προσαρμοσμένο λογισμικό μέχρι το σασί, το οποίο είναι κατασκευασμένο από μασίφ αλουμίνιο. Αν αναζητάτε ένα κορυφαίας ποιότητας ψηφιακό σύστημα αναπαραγωγής, το Ideon Absolute Epsilon DAC, ο Absolute Stream server και το Absolute Time clock θα πρέπει να βρίσκονται στη λίστα των προϊόντων που αξίζει να ακούσετε.