Κεφαλές πικάπ & χρησιμότατες βασικές πληροφορίες [του Θανάση Μωραίτη]

Πρόκειται για ένα από τους πιο παλιούς μετατροπείς μηχανικής σε ηλεκτρική ενέργεια. Η δουλειά του είναι να διαβάζει και μετατρέπει τις μικροσκοπικές διαμορφώσεις που βρίσκονται μέσα στα αυλάκια ενός δίσκου βινιλίου σε ηλεκτρικό σήμα, που με τη σειρά του θα ενισχθεί μέσα από το σύστημά μας (προενισχυτή πικάπ, τελικό ενισχυτή) πριν φτάσει ως ηλεκτρικό σήμα στα ηχεία μας και ξαναμετατραπεί σε μηχανική ενέργεια επάνω στα μεγάφωνά μας. Τα αυλάκια του δίσκου είναι αυτά που περιέχουν τη μουσική και δημιουργούνται από μια μηχανή κοπής που τα χαράζει στο βινύλιο. Οι αυλακώσεις σε έναν δίσκο βινυλίου έχουν σχήμα σπειροειδούς σχήματος και ξεκινούν από την εξωτερική άκρη του δίσκου όπως και κατευθύνονται προς το κέντρο.

Η μικροσκοπική βελόνα που βρίσκεται στην κάτω άκρη ενός μεταλλικού (συνήθως) στελέχους ακουμπά και ταξιδεύει στα αυλάκια ακολουθώντας καθώς γυρίζει ο δίσκος. Στην άνω άκρη του στελέχους βρίσκουμε τον μηχανισμό μετροπής της ενέργειας που καθορίζει και το είδος της κεφαλής. Ανάλογα με το είδος του μηχανισμού που ενσωματώνουν οι κεφαλές στην άνω άκρη του στελέχους κατηγοριοποιούνται και ως προς το είδος που ανήκουν. Τα κύρια είδη κεφαλών πικάπ είναι δύο, οι κεφαλές κινητού μαγνήτη (Moving Magnet ή MM) και κινητού πηνίου (Moving Coil ή MC) ενώ υπάρχουν και άλλες μικρότερες υποκατηγορίες όπως οι κεφαλές κινητού σιδήρου (Moving Iron) και κινητού μεταλλικού κράμματος (Moving Permalloy) με τις οποίες δεν θα ασχοληθούμε εδώ.

Κεφαλές Κινητού Μαγνήτη (ΜΜ)

 Στις κεφαλές ΜΜ βρίσκουμε στηριγμένο στο άνω άκρο του στελέχους ένα μικροσκοπικό, ισχυρό μόνιμο μαγνήτη που κινείται πολύ κοντά σε ένα μόνιμα στερεωμένο πηνίο από πολύ λεπτό σύρμα (με πολλά τυλίγματα) στο κυρίως σώμα της κεφαλής. Με την κίνηση της βελόνας στα αυλάκια του δίσκου, κινείται ανάλογα η άνω άκρη του στελέχους μαζί με τον μαγνήτη και με αυτή την κίνηση δημιουργείται μια μικροσκοπική τάση επάνω στο πηνίο που με τη σειρά του οδηγεί το κύκλωμα του προενισχυτή πικάπ και έτσι «λαμβάνουμε» τους ήχους που είναι αποθηκευμένοι στο δίσκο. Η στάθμη του σήματος από μια κεφαλή κινητού μαγνήτη είναι συνήθως από 3,5-5mV, σήμα που θεωρείται αρκετά υψηλό για απ’ ευθείας σύνδεση σε απλό προενισχυτή κεφαλής (με τυπικό κέρδος γύρω στα 50dB, κάτι πολύ κοινό). Οι κεφαλές ΜΜ επίσης προσφέρουν τη δυνατότητα αλλαγής βελόνας (δηλαδή βελόνας-στελέχους) αν φθαρεί η άκρη της βελόνας λόγω χρήσης, καθώς δεν υπάρχει καμία σύνδεση μεταξύ του στελέχους και του σώματος της κεφαλής, κι αυτό χωρίς να χρειάζεται αντικατάσταση ολόκληρης της κεφαλής. Ένα βασικό μειονέκτημα των κεφαλών ΜΜ είναι η αυξημένη μάζα του μαγνήτη που δυσκολεύει περισσότερο σε σχέση με αυτές του κινητού πηνίου τη βελόνα να ανιχνεύει με απόλυτη πιστότητα την πληροφορία που είναι αποθηκευμένη μέσα στα αυλάκια.

[Οι διασημότατες ανα τον κόσμο κεφαλές κινητού μαγνήτη (MM) σε επίπεδο audiophile, Ortofon σειράς 2M. Εξαιρετική ανάλυση, καθαρότητα και μουσικότητα σε όλη την σημερινή γκάμα και λογικές τιμές.]

Κεφαλές Κινητού Πηνίου (MC)

Στις κεφαλές κινητού πηνίου, όπως ακριβώς περιγράφεται από το όνομά τους, στην άνω άκρη του στελέχους βρίσκουμε ένα πηνίο από πολύ λεπτό σύρμα, ενώ στο σώμα της κεφαλής βρίσκουμε στερεωμένο μόνιμα ένα πολύ ισχυρό μαγνήτη. Καθώς οι κατασκευαστές αυτού του είδους των κεφαλών επιθυμούν να κρατήσουν την κινούμενη μάζα του στελέχους όσο το δυνατό πιο χαμηλή για καλύτερη δυνατότητα ανάγνωσης των μικροσκοπικών διαμορφώσεων στο αυλάκι, το πηνίο εδώ διαθέτει πολύ λιγότερα τυλίγματα από αυτά που βρίσκουμε στις κεφαλές ΜΜ. Έτσι το σήμα που δημιουργείται από την κίνηση του πηνίου μέσα στο μαγνητικό πεδίο του μόνιμα στερεωμένου μαγνήτη είναι σαφώς μικρότερο σε στάθμη από αυτό των κεφαλών ΜΜ, και μάλιστα από 10 έως 20 φορές πιο μικρό (0,2-0,5mV). Αυτό δημιουργεί πολύ μεγαλύτερες ανάγκες ηλεκτρικής ενίσχυσης του σήματος (έως και 20dB περισσότερο), γεγονός που αυξάνει σημαντικά τις απαιτήσεις στο κύκλωμα ενίσχυσης του προενισχυτή που έχει άμεσο αντίκτυπο στο κόστος του. Γι’ αυτό και δεν βλέπουμε στους ενισχυτές της χαμηλής κατηγορίας τιμής τόσο συχνά εισόδους για κεφαλές MC. Αλλά, επίσης, εξ αιτίας αυτής της χαμηλής κινούμενης μάζας οι κεφαλές MC συνήθως έχουν τη δυνατότητα να αποδόσουν καλύτερα τις μικρολεπτομέρειες της μουσικής. Φυσικά στην αγορά βρίσκουμε και κεφαλές κινητού πηνίου υψηλής εξόδου αλλά αυτές συνήθως δεν φτάνουν σε επιδόσεις (ποιότητας κυρίως) εκείνες με χαμηλή έξοδο. Άλλο ένα μειονέκτημα των κεφαλών κινητού πηνίου είναι η αδυναμία τους να αποσπασθεί (ώστε να αλλαχτεί από το χρήστη) το στέλεχος και η βελόνα από το σώμα της, καθώς όπως είπαμε στο στέλεχος είναι μόνιμα στερεωμένο το πηνίο (που με τη σειρά του είναι μόνιμα συνδεδεμένο με τους ακροδέκτες της κεφαλής). Γι’ αυτό και η πλειοψηφία των κατασκευαστών κεφαλών MC όταν φτάσει η ώρα της αλλαγής βελόνας λόγω φθοράς, δίνουν ευνοϊκούς όρους για συνολική αντικατάσταση της κεφαλής με άλλη του ίδιου κατασκευαστή. Φυσικά υπάρχουν και εταιρίες όπως η vdHull που προσφέρουν όχι μόνο κανονική αναβελόνωση αλλά και φουλ σέρβις αλλαγής εξαρτημάτων της ανάρτησης κλπ. στις κεφαλές τους με κάποιο μικρό, σε σχέση με το αρχικό τίμημα της κεφαλής, κόστος.

[H Γερμανική Clearaudio θεωρείται κεφάλαιο στις κεφαλές & πικάπ high-end. Στην γκάμα της θα βρείτε εκπληκτικών επιδόσεων κεφαλές κινητού πηνίου (MC) και επίσης επιλεγμένες κινητού μαγνήτη (MM)].

Στην έδρα της Heaven Audio θα έχετε την ευκαιρία να ακούσετε τις καλύτερες κεφαλές στην αγορά, ενώ φυσικά θα μοιραστούμε μαζί σας εντυπώσεις και εμπειρίες !

Η τενχική ομάδα της εταιρίας μας θα σας βοηθήσει ουσιαστικά να στήσετε μια κεφαλή στο αγαπημένο σας πικάπ, με την πρέπουσα ακρίβεια, ώστε να αποδώσει τα μέγιστα για πολλά χρόνια.

Στην Διάθεση Σας !